|
|
|
|
| |
Karma Cichlid Akvaryumu
Cichlidleri bir arada tutabilmek için türlerin genel karakterlerinin bilinmesi gerekir. Ağızda kuluçka yapan türler tutulmak isteniyorsa, Malawi, Tanganyika, Viktorya Göllerindeki cichlidleri bir arada besleyebiliriz. Bu bölgelerin pH dereceleri ve suyun sertliği birbirine oldukça yakındır. Bir arada rahatça yaşayabilirler.
Bir cichlid akvaryumu 300-350 litrenin altında olmamalıdır. Eğer cüce cichlid türleri besleniyorsa 6070 litrelik akvaryumlar yeterlidir. Göl suları sert ve pH'ı da yüksek olduğundan akvaryuma bitki seçiminde dikkat edilmelidir. Bazı türler bitkileri de yediklerinden dolayı acı, sert ve az ışıktan hoşlanan tipte bitkiler seçilmelidir. Bunlardan en dayanıklıları dev Cryptocoryne balanse, C. fendtü, C. ciliata ve gaz tipi bitkilerden Vallisneria spiralis sayılabilir. Cichlidlerin en çok hoşlandıkları şeylerin başında taşlar ve mağaralar gelir. Akvaryuma genellikle iri boylarda çakıl taşları koyulmalıdır. Diğer tip taşların kenarları sivri ve keskin olduğundan balıklara zarar verebilir. Ayrıca çakıl taşlarında bulunan kalsiyum karbonat ve magnezyumlu maddeler hoşlandığı bir sertlik oluşturur.
Bitkisel yemleme yapılmadığı zaman balıklar bitkilerin yapraklarını koparabilirler. Bunun için iki günde bir bitkisel yemler verilmelidir. Balıklar arasındaki boy farkı mümkün olduğunca az olmalıdır.
Cichlidlerin yaşadıkları sular bazik olmasına rağmen nötral sularda da gayet iyi gelişip yavru verirler. Suyun pH'ını devamlı yüksek (8-8.3) tutmak için belirli zamanlarda pH tamponlayıcısı kullanmak gerekir. Çok özel durumlar haricinde buna gerek yoktur. Bu balıklar akvaryumda bir erkeğe iki dişi olacak şekilde yerleştirilmelidir.
Olgunlaşan erkek, hazır olmayan dişiyi sürekli yumurtlatmaya çalışıp, ona vuracağından, kötü bir şekilde yaralayabilir. Eğer iki dişi balık konursa sürekli aynı balık kovalanmak zorunda kalmaz.
Akvaryuma konulacak balıkların aynı tip sulardan hoşlanmasına dikkat edilmelidir. Suyu fazla sert ve bazik olan akvaryuma, bu tip sudan hoşlanmayan balık atıldığında, balığın aşırı solunum yaptığı, renklerinin cansız olduğu ve satıhıta yüzdüğü görülür. Bu haliyle diğer balıklara yaralı izlenimi verebilir ve bu yüzden hırpalanabilir.
Cichlid Akvaryumu Su Kimyası
Genel olarak kimyasınını belirlemek için suyun ölçülebilir dört temel özelliği mevcuttur. Bunlar Ph, kararlılık (buffering) kapasitesi (KH), genel sertlik (GH) ve tuz konsantrasyonu (salinity). Bunlara ek olarak da mineraller ve diğer elementler belirleyicidir.
pH
pH suyun asit, bazik veya nötr olup olmadığını belirler. Logaritmik pH skalasında; 7 pH nötr, 7 nin altı asit, 7 nin üstü bazik (veya alkalin) su manasına gelir. Logaritmik olduğu için 5.5 pH değerine sahip olan bir su , 6.5 pH değerine sahip olan bir sudan 10 katı kadar daha asidiktir. Bundan dolayıda suyun pH değerlerinde küçük miktar, fakat ani değişiklikler balıklar için tehlikeli olabilir (bu tarz uygulamalar balıklarda stres yaratır).
Akvaryum severler için önemli iki dikkat edilmesi gereken husus :
(1) Ani pH değişiklikleri balıkları strese sokar ve bundan kaçınılmalıdır. Günlük pH değişiminin 0.3 den fazla olmasının akvaryum balıklarını strese soktuğu bilinmektedir, bundan dolayıda pH değerinin sabit ve kararlı olması balıkların sağlığı açısından önemlidir.
(2) Her balık türünün kendi doğal ortamında yaşadığı suyun pH değerleri değişiklikler göstermektedir. Bazı türler asidik suyu tercih ederken (örnek: diskus, melek balığı, neon, kardinal vs.), bazı türlerde bazik suyu tercih etmektedir (Malawi, Tanganyika chiclidleri). Bundan dolayıda beslediğiniz balığın isteklerine uygun pH değerini sağlamanız gerekmektedir.
Kararlılık (buffering) Kapasitesi (KH, Alkanite)
Kararlılık kapasitesi, asit veya bazik maddeler katıldığında suyun pH değerini kararlı ve sabit tutma özelliğidir. pH ve kararlılık kapasitesi birbirleriyle direk olarak ilişkilidir ve birbirlerini etkilerler. Eşit miktarlarda asit ve nötr su karıştırıldığında, suyun pH değerinin asitinkinin yarı değerine ulaşacağı beklenir ki pratikte genellikle böyle sonuçlanmaz. Eğer suyun yeterli miktarda kararlılık değeri varsa, bu eklenen asidi yutacak ve nötralize edecek dolayısıyla pH değerinde önemli bir değişiklik olmayacaktır. Suyun kararlılık değerini büyük bir süngere benzetebiliriz: asit eklendikçe sünger bunu yutarak suyun pH değerini değiştirmemektedir. Süngerin doyma limiti aşıldığı (ki kararlılık kapasitesinin doygunluk noktası) anda, suya eklenen asit, pH değerini hızlı bir şekilde değiştirecektir.
Kararlılık kapasitesinin durumlara göre hem olumlu ve hem de olumsuz yanları bulunmaktadır. Akvaryum suyundaki nitrojen çevriminin sonucunda nitrik asit (nitrat) açığa çıkar. Yeterli kararlılık kapasitesi yoksa zaman içerisinde pH düşer (olumsuz), yeterli miktarda kararlılık kapasitesi varsa pH değeri oynamaz sabit kalır (olumlu). Sert çeşme suyu yüksek kararlılık kapasitesine sahiptir. Eğer yüksek pH değerine sahipse asit değerini aşağıya sabit bir değere çekmek zorlaşır. Kararlılık kapasitesi kayda alınmadığı için, tecrübesiz akvaryum severler suyu istedikleri değere çekmede başarısız olurlar.
Tatlısu akvaryumlarında, suyun kararlılık kapasitesini etkileyen temel maddeler su içerisindeki çözülmüş karbonat ve bikarbonatlardır. Bundan dolayıda kararlılık kapasitesi yerine “karbonat sertliği”(KH) , “alkanite” gibi terimler de zaman zaman kullanılmaktadır. Teknik olarak aynı olmamakla birlikte, akvaryumculukta pratik olarak eşdeğer kabul edebiliriz.
Akvaryumunuzun kararlılık kapasite ihtiyacı ne olmalıdır? Çoğu akvaryum test kitleri KH ölçmektedir. Yüksek KH değeri, suyunuzun pH değişikliklerine daha dirençli olduğunu gösterir. Zaman içerisinde suda pH değerinin oynamaması için suyun yeterli KH değerine sahip olması gerekmektedir. Eğer KH değeriniz 4.5 altındaysa , akvaryumunuzun pH değerine dikkat etmeniz gerekir (haftalık olarak pH değerinizin sabit olup olmadığını test ediniz). Periyodik olarak su değiştirmeyi ihmal ettiğiniz zamanlarda bu oldukça önemlidir. Zaman içerisinde nitrojen çevriminin bir ürünü olan nitrat suyu düşük pH seviyelerine çekecektir. Böyle bir durumdaki pH değişikliği sudaki nitrat miktarına ve suyun KH değerine bağlı olarak değişmektedir. pH değeriniz aylık olarak 0.2 değerinde düşmekteyse iki şey yapabilirsiniz: suyun KH değerini yükseltmek veya periyodik olarak akvaryum suyunun belli oranlarda değiştirilmesi (sağlıklı olanı ikinci yöntemdir ). KH değeri balıkları etkilemez, bundan dolayı da balık türlerine göre KH değeri belirlenmemiştir.
Önemli not: Distile edilmiş suyu akvaryumda direk olarak kullanmak uygun değildir. Distile olduğu için KH değeri sıfırdır, buda çok küçük düzeylerde asit eklendiğinde suyun asit değerini büyük ölçekte etkilediğinden balıklarda stres yaratır. Kararsız yapısından dolayı distile su kesinlikle kullanılmamalıdır. Distile su, (klor, klorominlerden arındırılmış) çeşme suyu ile aşılanmalı veya mineral, tuz içeren maddeler katarak hazırlanmalıdır.
Genel Sertlik (GH)
Genel sertlik çözülmüş kalsiyum ve magnezyum ionlarının konsantrasyonunu belirler. Balıklar yumuşak su veya sert su tercih eder denildiğinde, kastedilen suyun GH değeridir (KH değil). GH, KH ve pH her nekadar birbirlerinden ayrı parametreler de olsalar, bir dereceye kadar birbirlerini etkilerler, bundan dolayı da bir diğerini ayarlamadan diğerini ayarlamak zordur.
Mesela sert su genellikle kireçtaşının yoğun olduğu su yataklarından çıkar. Kireçtaşı kalsiyum karbonat içerir, bu da suyun hem GH (kalsiyumdan dolayı), hem de KH (karbonattan dolayı) değerlerini artırır. KH da sudaki asidi yutan bir sünger gibi davranarak pH değerini yükseltir.
Bundan dolayıdırki akvaryumculuğa yeni başlayanlara, mutlaka gerekli değilse, bu parametrelerle kimyasallar katarak veya akvaryum dükkanlarında satılan ilaçlarla ayarlama yapmaları tavsiye edilmez.
Tuz Konsantrasyonu (tuzluluk, salinity) Tuz konsantrasyonu suda çözülmüş olan maddelerin toplam miktarını belirtir. Tuz konsantrasyonu ölçümü, GH ve KH yi oluşturan komponentleri içerdiği gibi suda çözülmüş olan diğer komponentleride kapsar (örnek: sodyum). Suyun tuz konsantresi daha çok deniz akvaryumlarında önemlidir, tatlısu akvaryumlarında, pH, KH ve GH değerlerini bilmek yeterlidir. Tuz konsantrasyonu spesifik gravite (çözeltinin ağırlığının, aynı hacimdeki saf suyun ağırlığına oranı) değeriyle ölçülür. Ölçüm için hidrometre kullanılır.
Mineraller ve Diğer Elementler
pH, KH, GH ve tuz konsantrasyonuna ek olarak suyun içerisinde başka maddelerde bulunmaktadır. Bu maddelerin suda bulunması (veya bulunmaması) bazı durumlarda önemlidir:
nitrat, belli konsantrasyonun üzeri balıklarda stres yaratır (genellikle 25 mg/litre üzeri) daha yüksek değerler öldürücüdür. Bitkili akvaryumunuz varsa nitrat bitkiler tarafından besin olarak kullanılır ama yüksek konsantrasyonlarda akvaryumunuzda ve bitkiler üzerinde istenmeyen alg (yosun) oluşumu başlar ve zaman içerisinde bitkilerinizinde bozulmasına sebep olur.
Fosfat, nitrat gibi fosfat konsantresi yüksek olan akvaryumlarda alg problemi başlar ki buda istenmeyen bir durumdur. Bitkili akvaryumlarda ideal fosfat konsantrasyonu 0.2 mg/litre veya aşağı aşağısıdır. Piyasada satılan akvaryum bitki gübrelerinin birçoğunda fosfat bulunmaktadır, satın alırken fosfat içermeyen bitki gübresi almak en doğrusudur.Demir, manganez ve diğer elementler. Bitkilerin gelişimi için demir önemli bir elementtir fakat yüksek oranlar balıklar için tehlikelidir. Klor, klorominler. Çeşme ve içme sularımızda suyu dezenfekte için kullanılırlar ve her iki madde de balıklar için zehirleyicidir.. Klor uçucudur fakat kloromin uçucu değildir. Yani suyumuzda klor varsa su akvaryumumuzda kullanılmadan önce 24 saat bekletilirse klor kalmayacaktır fakat suyumuz aynı zamanda da kloramin içeriyorsa bu yöntemle kloraminlerden kurtulamazsınız. En iyi yöntem çeşmeye bağlayacağınız aktif karbon filtredir, bu her iki maddeyi bünyesine alır ve klor ve klorominden arındırılmış su verir. Diğer bir yöntem ise akvaryumcularda satılan klor, kloromin giderici ilaçlardan prospektüsünde tarif edildiği miktarda kullanmaktır.
Su Parametrelerinin Ayarlanması Suyun Sertleştirilmesi (GH ve/veya KH ın yükseltilmesi)
Aşağida anlatılan ölçüm değerleri yaklaşık olarak hesaplanmıştır, bu işlemleri yaparken daha kesin sonuçlara ulaşmak için test kitiyle ölçüm yapınız. Başlangıç suyunuzun karbonat sertliği aşırı yumuşaksa (1 KH ve aşağısı) suya ekleyeceğiniz karbonat pH değerinizi değiştirecektir. Hem GH hem de KH değerinizi yükseltmek için, suyunuza kalsiyum karbonat (CaCO3) ekleyiniz. 100 litre suya ekleyeceğiniz ½ çaykaşığı kalsiyum karbonat, KH ve GH değerinizi 1-2 dH yükseltecektir. GH değerini yükseltmeden KH değeri yükseltilmek isteniliyorsa suyunuza sodyum bikarbonat ekleyiniz (NaHCO3). 100 litre suya ekleyeceğiniz ½ çaykaşığı sodyum bikarbonat, KH değerinizi 1 dH yükseltecektir.
pH Değerinin Yükseltilmesi ve Düşürülmesi
Kimyasallar ekleyerek pH değerinizi yükseltebilir veya düşürebilirsiniz. Suyun kararlılık kapasitesine bağlı olarak bu işlem genellikle zordur. Dengeli olarak pH değerini yükseltmek ve düşürmek için KH değeriylede oynamak gerrekir. Genel yöntem bir önceki paragrafta anlatıldığı gibi suya karbonat ekleyip suyu denge değerine (kararlı yapıya) getirmek ve pH değerini istenilen seviyede ayarlamaktır. Suyun pH değerini düşürmek için hidroklorik asit kullanılabilir (tecrübeli akvaryumculara tavsiye edilir). Kullanılacak miktar suyun kararlılığına bağlıdır. Bu işlem yapılırken oldukça dikkatli davranmak gerekir. En iyi yöntem akvaryumunuzdan belli miktarda su (hacmini hesaplayıp not alın) bir kaba konulur ve KH, pH değeri ölçülür. Daha sonra damlalıkla asit eklenir ve daimi olarak pH ölçümü yapılır. Eğer suyun KH değeri yüksekse, ilk başlarda eklediğiniz asit yutulacak ve pH değerinde bir süre düşme olmadığını gözleyeceksiniz. İstenilen pH değerine ulaşıldığında kaç damlada bu değere ulaştığınızı not alın ve akvaryum suyunuzun hacmine oranlayarak akvaryumunuza kaç damla asit koyacağınızı hesaplayarak uygulayınız (akvaryumunuzun net su hacmini hesaplayın,yani, dipteki kum, kayalık veya benzeri aksesuarların hacmini hesaba katmayın).
Dikkat: Her türlü teknik asitle oynamak dikkat edilmediğinde sağlığınız açısından tehlikelidir. Herhangi bir temas durumunda o bölgeyi bol su ile yıkayınız ve daha önemli durumlarda acil olarak doktora gidiniz. Bu malzemeleri çocukların ulaşamayacağı yerlerde saklayınız.
Bir diğer asitte fosforik asittir (genellikle akvaryumcularda satılan asit düşürücü ürünler fosforik asit içerir). Fosforik asit suyu 6.5 pH değerine doğru çekmeye çalışır. Dezavantajı fosfor içerdiği için yüksek düzeyde kullanıldığında, akvaryumunuzda zaman içerisinde ciddi alg problemleri başlar. Hidroklorik aside göre avantajı ise, pH ın daha kararlı bir yapıda düşürülmesidir.
KH değerini ayarlamadan pH değerini emniyetli bir şekilde düşürmenin diğer yöntemi ise akvaryuma karbondioksit (CO2) dozajlamaktır. Karbondioksit suda çözülürken bir kısmı karbonik asite dönüşerek suyun pH değerini aşağı çekmektedir. Bu işlem için karbondioksit tüpü, regülatörü, ince ayar vanası, kabarcık sayıcısı ve CO2 reaktörü gerekmektedir; genellikle bitkili akvaryumlar için tavsiye edilir.
Suyun pH değerini yükseltmek için sodyum bikarbonat kullanmak en pratik yöntemdir. Sodyum bikarbonat pH değerini, kullanılan miktara göre, 8.2 kararlılık değerine doğru yükseltecektir.
Suyun Yumuşatılması
Bazı balık türleri (diskus, melek, kardinal tetra, neon, vs) yumuşak suyu severler. Sert suda yaşamlarını sürdürebilselerde, üretim söz konusuysa yumuşak suya ihtiyaçları vardır.
Evlerimizde kullandığımız içme suyu hazırlamak için kullandığımız su yumuşatma cihazları, iyon değişim sistemiyleçalışmaktadırlar. Bu cihazların içerisinde bulunan reçine, sudaki magnezyum ve kalsiyum iyonlarını alırlar ve bunun yerine suya sodyum iyonu bırakırlar. Teknik olarak yumuşak su elde etmiş olduğunuz halde, yumuşak suda yaşayan türler sodyumdan da hoşlanmazlar. Bundan dolayıda bu tarz su yumuşatma cihazları akvaryumlar için uygun değildir.
Yumuşak su elde etmenin en iyi ve en pratik yöntemi “ters osmos arıtma sistemi” kullanmaktır. Bu sistemlerin en basit olanları (evde kullanılan sistemler) bir mekanik partikül filtresi (genellikle 5 mikron) onun arkasında sudaki klor, klorominleri yoketmek için aktif karbon filtre ve devamında ters osmos prosesinin oluştuğu membran filtre bulunmaktadır. Bu tarz bir fitrasyonla, saf suya yakın (%96-99 saf) su elde edebilirsiniz. Bu tarz bir fitrasyon sudaki kalsiyum, magnezyum, karbonat, hemen hemen bütün elementler, sudaki parazitler, diğer organik maddeleri geçirmeyerek safa yakın bir su elde eder. Daha öncede belirtildiği gibi saf su akvaryumda kullanılmaz. En pratik yöntem klor, klorominlerden arındırılmış çeşme suyunun belli oranlarda aşılanmasıdır. Bir diğer yöntem ise kalsiyum karbonat, sodyum bikarbonat, magnezyum sülfat gibi kimyasallar ekleyerek suyun sertliğinin ayarlanmasıdır |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
